• Polski
  • Czeski
  • Słowacki
  • Angielski
Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

Ochrona dużych drapieżników

Zakłócenie gawrowania

Wysokiej jakości siedliska przyrodnicze stanowią miejsca gawrowania niedźwiedzia. Są to równocześnie tereny atrakcyjne dla lokalizacji infrastruktury narciarskiej.

Okres funkcjonowania ośrodków narciarskich przypada na sen zimowy niedźwiedzi - najbardziej wrażliwy na zakłócenia stan fizjologiczny u tego gatunku. W obszarze zasięgu jego występowania w Karpatach, na terenie województw małopolskiego, śląskiego i podkarpackiego funkcjonuje obecnie ok. 200 ośrodków narciarskich. Planowana jest rozbudowa i budowa ok. 40 stacji narciarskich.

Ich funkcjonowanie związane jest nie tylko z ogromną presją antropogeniczną (standardowa przepustowość wyciągu krzesełkowego to ok. 3000 os/h ) ale i z emisją czynników odstraszających zwierzęta tj. światła i hałasu generowanego przez sztuczne oświetlenie i zaśnieżanie stoków. Według przyjętych na podstawie badań naukowych założeń, zasięg negatywnego oddziaływania nie jest punktowy, lecz rozciąga się buforem o szerokości nawet do 4 km od źródła niepokojenia. W tym obszarze przekształcenia w cechach siedliska są tak wielkie, iż staje się ono nieprzydatne dla pełnienia podstawowych funkcji dla zwierząt.

Za szczególnie zagrażające niedźwiedziom należy uznać te formy aktywność zimowej, które wiążą się z penetracją ostoi niedźwiedzi tj. narciarstwo freerajdowe, rajdy skuterami śnieżnymi, ale także poruszanie się na rakietach śnieżnych i nartach skiturowych. Przepłoszenie z gawry zimującego niedźwiedzia jest niebezpieczne dla każdego osobnika z uwagi na niebezpieczne wydatkowanie zasobów tłuszczowych (zakłócenie bilansu energetycznego). Szczególne zagrożenie niesie dla ciężarnych samic oraz nowonarodzonych młodych poprzez drastyczne zwiększenie ryzyka śmierci młodocianych osobników i poronień. Według badań skandynawskich utrata młodych u samic zmieniających gawry w stosunku do samic nie zmieniających gawry wynosiła 60% do 6%[1].

Tymczasem w Polce zakaz poruszania się po wyznaczonych trasach narciarskich obowiązuje jedynie w parkach narodowych, a niektóre ośrodki położone na terenie sieci Natura 2000 wręcz promują narciarstwo freerajdowe (np. ON Pilsko w Korbielowie, sąsiadujący z rezerwatem przyrody Pilsko)


[1] Badania skandynawskie Swenson J. E. i in. 1997: